Klaroenblazers ‘Last Post' winnen Ultima 2022 voor roerend en immaterieel erfgoed
Tijdens een liveshow in Tour & Taxis werden op dinsdag 16 mei de Ultimas 2022 uitgereikt. De Vlaamse cultuurprijzen werden uitgereikt aan dertien laureaten in evenveel categorieën, als erkenning voor hun verdienste in de socio-culturele sector. In de categorie 'Roerend en immaterieel erfgoed' werden de klaroenblazers van de ‘Last Post' in Ieper tot laureaat uitgeroepen.
Levend erfgoed, lokaal gebracht maar globaal relevant
De 'Last Post', traditioneel het definitieve vaarwel aan de gesneuvelden, weerklinkt elke avond onder de Menenpoort in Ieper ter ere van de soldaten van het voormalige Britse Rijk en zijn geallieerden die sneuvelden in de ‘Ieperboog’ tijdens de Eerste Wereldoorlog (1914-1918). Maar evengoed is de 'Last Post' een vredeswens en een gevoel van communitas: samen mens zijn, over breuklijnen en vroegere conflicten heen.
Dit ritueel kent een lange traditie en startte in 1928. De Last Post Association organiseert en faciliteert het gebruik, in samenwerking met allerlei andere groepen en gemeenschappen in Ieper en in binnen- en buitenland. Elke avond om 20.00 uur stipt, legt de lokale politie het verkeer stil onder de Menenpoort. Dan brengen leden van de lokale brandweer met een klaroen het ontroerende eerbetoon.
Gratis en vrij toegankelijk voor iedereen, groeide de ‘Last Post’ uit tot een van de bekendste vormen van herinneringscultuur en publieke rituelen ter wereld. De ‘Last Post’ bijwonen maakt dan ook voor velen deel uit van hun bezoek aan Ieper en de frontstreek.
In een wereld waar alles razendsnel evolueert en stilte zeldzaam is geworden, is het in stand houden van een ritueel van verstilling, waarbij de tijd even lijkt stopgezet, een heel opmerkelijk gegeven. Ook de continuïteit − een dagelijks ritueel, intussen bijna honderd jaar lang, maakt de ‘Last Post’ heel bijzonder.
Eresaluut
Bij de 'Last Post' zijn vele mensen betrokken. Cruciaal is de belangeloze en dagelijkse inzet van de klaroenblazers. Ook tijdens de coronapandemie bliezen ze de ‘Last Post’, zonder publiek. Het eresaluut voor de blazers wil bij uitbreiding ook een eerbetoon zijn aan alle erfgoedvrijwilligers en de organisatie die mee het erfgoed dragen. In de omgang met ons cultureel erfgoed is de vrijwillige inzet van mensen en organisaties heel groot. Met deze Ultima wil de jury dan ook in de eerste plaats de draagkracht van de klaroenblazers als groep en als individuen, in een lange keten doorheen de tijd, in de kijker zetten.
“Dagelijks zetten de klaroenblazers zich belangeloos in om de ‘Last Post’ in stand te houden, een erg betekenisvol ritueel, met een universele vredesboodschap. Het is erfgoed dat zich afspeelt in een monument voor de doden, maar dat wordt doorgegeven en gedragen door een brede erfgoedgemeenschap en in de praktijk voortgeblazen door generaties van levende mensen, elke dag opnieuw. Hun engagement, al bijna honderd jaar lang, verdient dan ook alle eer.”
Vredesgedachte
Hoewel de traditie is voortgekomen uit een reactie op geweld en conflict, staat vandaag de vredesgedachte centraal: naast het herdenken van de oorlogsslachtoffers van de Eerste Wereldoorlog, is het een pleidooi geworden voor vrede overal ter wereld. Helaas is het nodig om op de dag van de Wapenstilstand in 1918, in 2022 te verwijzen naar actuele oorlogen, en in het bijzonder in Oekraïne. Omgaan met oorlogserfgoed is nooit een makkelijke opdracht: dat in Ieper doorheen de tijd die omslag naar een vredesboodschap is gebeurd, maakt dit ritueel des te relevanter.
De ‘Last Post’ toont ook aan dat erfgoed ‘emotie’ is: het geeft een plek aan herdenking en rouw en laat verhalen naar boven komen, soms zelfs los van de context van de herdenking van de Eerste Wereldoorlog. Het biedt mensen verbinding en vertelt een universeel verhaal van hoe we in de wereld willen staan, van loslaten, vastnemen en doorgeven. Dat de klaroenblazers belangeloos, en met een enorme gedrevenheid dit erg betekenisvolle ritueel in stand houden, verdient dan ook alle eer.
De traditie van de uitreiking van de Vlaamse cultuurprijzen ontstond in 2003. Sindsdien reikt de Vlaamse overheid elk jaar twaalf prijzen uit, in evenveel categorieën, aan toonaangevende artiesten, kunstenaars, organisaties of gezelschappen. De laureaten worden gekozen door een jury van deskundigen.
Alle laureaten ontvangen een fysieke award, vervaardigd door beeldend kunstenaar Daan Gielis. Daarnaast is er voor elke laureaat een geldprijs van 10.000 euro. Uitzondering hierop is de winnaar van de Ultima voor Algemene Culturele Verdienste, die een som van 20.000 euro ontvangt als bekroning van een integrale carrière.
Foto's: De laureaten van de Ultima voor roerend en immaterieel erfgoed © Bart Van der Moeren // Last Post, Ieper © Milo Profi. Visit Flanders via Flickr.com, CC BY-NC-ND 2.0
