Hoe kunnen we recht doen aan de belangen van alle betrokkenen? Dat is ethiek in een notendop: het goede doen. Dat gaat op voor ons eigen leven, maar ook tijdens gesprekken in het kader van mondelinge geschiedenis. Want ook daar stellen zich ethische dilemma’s. 

Waarom ethische richtlijnen opstellen?

Ethische of deontologische codes zijn hulpmiddelen om beter te kunnen nadenken over ethiek in werkgerelateerde situaties. Ze leggen voor een beroepsgroep de waarden en normen vast. In de erfgoedsector zijn er bijvoorbeeld codes van ICOM, ICA en ECCO en de ethische code voor immaterieel erfgoed. 

Codes bieden helderheid en laten ons sneller zien wat er afwijkt van de norm. Maar tegelijk is een code slechts het begin van een gesprek. Met de code als kompas organiseren professionals morele beraden waarin ze lastige kwesties bespreken. Schiet dat tekort, dan bestaan er ethische commissies, bijvoorbeeld voor onderzoek. 

Ethische richtlijnen voor mondelinge geschiedenis

Hoe kunnen we in mondelinge geschiedenis ethisch handelen? Internationaal bestaan er enkele ethische codes, zoals in Australië, de USA en Nieuw-Zeeland. Ze bevatten een mix van eerder werkgerichte afspraken en richtlijnen om de geïnterviewden correct bij te staan.  

Onze versie: richtlijnen voor interviewers 

Het lerend netwerk mondelinge geschiedenis nam de vijf plichten van de interviewer als vertrekpunt. Het lijstje vonden we op de website van de Oral History Society (UK), die een online cursus over legal and ethical advice aanbiedt.

Tijdens de bijeenkomst op 13 november werd dat lijstje besproken en een eerste keer geamendeerd. U vindt het resultaat als een document op Google Drive, zodat u nog wat verder mee kunt schaven. Begin volgend jaar wordt het resultaat gedeeld via de Erfgoedwijzer.

Hoe kunt u meewerken?

• Surf naar het document op Google Drive.
• Voeg comments toe over de bewoordingen.
• Geef in de comments concrete voorbeelden waar dit van toepassing is.
• Doe suggesties voor bijkomende punten.
• …

Het document staat tot 5 januari open voor uw bedenkingen en suggesties. Dank alvast!

Meer lezen over ethische codes in erfgoedland? FARO publiceerde hier vorig jaar een themanummer van faro | tijdschrift over cultureel erfgoed over, dat u hier kunt terugvinden.

Foto: Michal Czyz via Unsplash