Sinds enkele jaren is de Europese Biocidenverordening 528/2012 volledig van kracht. Deze verordening beschermt ons en ons leefmilieu tegen allerlei schadelijke producten, maar ze heeft ook een minder voordelige consequentie voor erfgoedinstellingen. Daarover berichtten we u eind 2019 een eerste maal.

Hoe zat het alweer?

Veel geïnfesteerde erfgoedobjecten krijgen een anoxiebehandeling, waarbij de aanwezige zuurstof in een afgesloten volume wordt vervangen door stikstof en insecten niet kunnen overleven. Dit is een bestrijdingsmethode die erg veilig is voor zo goed als alle erfgoedobjecten. Wilt u er meer over lezen, dan kunt u terecht in onze Erfgoedwijzer.

Stikstof die in kleine hoeveelheden aangevoerd wordt in gasflessen staat op de lijst van toegelaten stoffen in Europa, stikstof die gegenereerd wordt in situ niet. Gegenereerd betekent hier: met behulp van een generator uit de omgevingslucht gehaald. Naar aanleiding van een rechtszaak in Duitsland werd de Europese erfgoedsector zich ervan bewust dat anoxiekamers en stikstofgeneratoren a) onder deze wetgeving vallen en b) (nog) niet vergund zijn.

ICOM en ICOMOS pleitten op Europees niveau voor een snelle oplossing voor de erfgoedsector. In september 2019 startte een Belgische werkgroep die zich over dit probleem boog. Sindsdien werd achter de schermen langzaam gewerkt aan een oplossing, met name de legalisering van in situ gegenereerde stikstof. We werken daarvoor samen met de FOD Volksgezondheid, Veiligheid van de Voedselketen en Leefmilieu, die het biocidenbeleid in België uitvoert.

Tijdelijke oplossing van het probleem

Van hen ontvingen we een mooi kerstcadeau: in navolging van enkele andere lidstaten, heeft België een uitzondering aangevraagd voor het gebruik van stikstof voor het behoud van cultureel erfgoed. De Europese Unie heeft die aanvraag op 3 december 2021 goedgekeurd. De Belgische overheid heeft vervolgens een algemene tijdelijke toelating uitgevaardigd voor het op de markt brengen en gebruiken van in situ gegenereerde stikstof in functie van de bescherming van cultureel erfgoed.

Deze vergunning geldt tot 31 december 2024. Dat geeft ons tijd om een reguliere toelating te verkrijgen voor het gebruik van in situ gegenereerde stikstof als biocide, samen met onze Europese medestanders.

Wist u dat ...?

Als aandachtige lezer vraagt u zich misschien af hoe dit zich verhoudt tot het Stikstofarrest, dat de negatieve impact van ‘stikstof’ op de Vlaamse natuur voor het voetlicht bracht, en het nieuwe Vlaamse stikstofbeleid.

Wel, een anoxiebehandeling maakt gebruik van distikstof of stikstofgas (N2) dat van nature ongeveer 78% van de lucht om ons heen uitmaakt en volledig ongevaarlijk is.

Het Stikstofarrest daarentegen draait om stikstofoxiden (een verbinding van stikstof met zuurstof) en ammoniak (id. met waterstofdeeltjes). Beide zijn bijproducten van industriële verbrandingsprocessen en de landbouw. Zij hebben gevolgen voor de biodiversiteit en voor de menselijke gezondheid. Door de voortdurende afkorting tot ‘stikstof’ in de media zou u voor minder verward en bezorgd worden. De VRT legt het allemaal helder uit in dit artikel. Niet te vergeten: deze stikstofoxiden zijn ook een vorm van luchtverontreiniging die een risico vormt voor ons erfgoed!

Foto: © Provinciebestuur Oost-Vlaanderen.