Hoe reageert u als u wordt geconfronteerd met diefstal of vandalisme? Diefstal kan alsnog vermeden worden als er snel wordt gereageerd en het alarmsysteem in werking kan treden. 

Toch is de kans klein dat medewerkers in een kleine erfgoedorganisatie voldoende gekwalificeerd of opgeleid zijn om hierop te reageren. Eigen veiligheid primeert uiteraard. In grotere organisaties hebben de bewakingsagenten instructies en training ontvangen over wat kan en wat wettelijk niet kan om te reageren.

Reageren

Tijdens de diefstal of het vandalisme

Wanneer het alarm in werking treedt, zal de suppoost/bewakingsagent naar de zone gaan waar het alarm afgaat en indien nodig de politie op de hoogte brengen. Eerst moet de zone beveiligd worden en de toegang ertoe beperkt. Het veiligheidspersoneel mag de dief of vandaal niet benaderen als die agressief of gewapend is. 

Tracht in elk geval kalm te blijven en mee te werken. Getuigen moeten trachten te onthouden hoe de crimineel/vandaal eruitziet en letten op volgende kenmerken:

• grootte en lichaamsbouw;
• kleur van haar en ogen;
• gezichtskenmerken;
• kledij;
• hoe sprak hij? Wat zei hij? Had hij een accent?
• was hij gewapend? Had hij handlangers?

Deze informatie is nuttig voor de politie en zal de camerabeelden ondersteunen.

Onmiddellijk na het incident zal worden gevraagd om bewijsmateriaal en foto's te verzamelen. Bij vandalisme bijvoorbeeld kan het gaan om gebroken objecten of gebroken ramen.

Aangifte doen en melden

• Raak de plaats van de diefstal niet aan.
• Doe altijd aangifte bij de lokale politie en houd het nummer van het proces-verbaal goed bij. Doe dit zo snel mogelijk na de vaststelling van de verdwijning. Hoe sneller de aangifte de politie bereikt, hoe groter de kans dat het gestolen erfgoed wordt teruggevonden.
• Een belangrijke stap is de melding van de diefstal aan de gespecialiseerde dienst voor kunstcriminaliteit van de Federale Gerechtelijke Politie (het vroegere Art Research Team of ART). Gebruik hiervoor een Object ID-formulier en bezorg dit aan de dienst, samen met foto's en het nummer van het proces-verbaal van aangifte bij de lokale politie. Dit verhoogt de kansen op het terugvinden. Dit team beheert de nationale databank ARTIST, die de op het Belgische grondgebied gestolen kunstvoorwerpen en cultuurgoederen inventariseert. Het seint in bepaalde gevallen de diefstal ook internationaal via Interpol. De dienst is te bereiken via djsoc.art@police.belgium.eu. 
• Meld voor religieus erfgoed de verdwijning bovendien op de website religieuserfgoed.be.
• Als het object verzekerd is, waarschuw dan onmiddellijk uw verzekeraar.
• Waarschuw onmiddellijk de eigenaar als het gestolen object geen eigendom is van uw organisatie, zoals bij een bruikleen.

Bij de aangifte zijn vooral goede foto's onontbeerlijk. Beschikt u daar zelf niet over? Raadpleeg de databanken van het KIK-IRPA, PARCUM, Erfgoedinzicht.be, Erfgoedplus.be enz. Aarzel niet om bij Monumentenwacht of een conservator-restaurator waar u mee hebt samengewerkt te vragen of zij nog foto's hebben.

Omgang met de media

Omdat diefstal voor de organisatie vaak imagoverlies betekent, is het belangrijk dat die schade beperkt wordt door zorgvuldige communicatie. Duid een woordvoerder aan, intern of extern, die met de pers communiceert. Laat die eerst met de politie overleggen wat wel en niet gemeld mag worden. Voor grotere organisaties kan een mediatraining een goede investering zijn.

Remediëren

Bij diefstal kunt u enkel afwachten wat het onderzoek door de politie oplevert.

Bij vandalisme neemt u zo snel mogelijk contact op met een conservator-restaurator die beschikbaar is en de eerste hulp kan toedienen. Raadpleeg daarvoor de contactlijst in het calamiteitenplan.

Na het incident is het nuttig om samen met de politie het beleid, de procedures en de praktijken en de uitrusting te evalueren en de aanbevelingen te volgen om de veiligheid voor de toekomst te verhogen. Wellicht moet ook het calamiteitenplan worden bijgesteld.