Draagt u inclusief werken hoog in het vaandel? Dan is het uiterst zinvol om uw pijlen te richten op families. Want wie als kind in de vertrouwde en veilige context van het gezin of de familie van cultuur proeft, neemt dit als bagage mee in het verdere leven. Andersom zijn ouders of grootouders vaak vragende en zoekende partij naar fijne maar ook zinvolle en leerrijke activiteiten om samen met de kinderen of kleinkinderen te ondernemen. Een bezoek aan een museum of tentoonstelling, of een deelname aan een erfgoedactiviteit komt perfect aan die behoefte tegemoet. Want kinderen en volwassenen beleven en leren op die manier van en met elkaar.

‘Familie’, zegt u?

Even scherpstellen: met het begrip 'familie' bedoelen we een gezelschap bezoekers met onderlinge familiale banden, bestaande uit zowel een (of meerdere) volwassene(n) als een (of meerdere) kind(eren).

Vooraleer u begint

Als erfgoedmedewerker heeft u het plan opgevat om de werking familievriendelijker te maken. Dit kan door bv.:

• (meer) specifieke activiteiten te programmeren, zoals familierondleidingen of workshops;
• (meer) specifieke instrumenten in te zetten, zoals familiezoektochten;
• faciliteiten beter af te stemmen op families, zoals specifiek sanitair voor kinderen, of een familievriendelijker onthaal;
• in te zetten op herkenbare communicatie, door bv. beelden van families te gebruiken;
• ...

Aan de hand van een instrument als de Familiescan kunt u samen met uw volledige team beslissen wat u prioritair wil aanpakken. In dat geval staat u al ver. Toch is het goed op dit punt even halt te houden. Want hoe goed een actie ook bedacht is; ze is maar succesvol als ze beantwoordt aan een reële nood … Daarom is het belangrijk dat u eerst en vooral onderzoekt of nagaat wat de noden en wensen van families zijn. Pas in een volgende stap kunt u aftoetsen of uw concrete plannen ook daadwerkelijk tegemoetkomen aan die noden.

Nieuwsgierige en onderzoekende houding

Heeft u niet meteen tijd of middelen om een (online) bevraging op te zetten? Ook met een aantal kleinere, gerichte initiatieven kunt al heel wat informatie verwerven over families. Denk aan:

Analyse en observatie van de huidige situatie

• Van welke vormen van publieksbegeleiding maken families gebruik? Waarom? Verloopt dat vlot? Of ervaren ze moeilijkheden?
• Bij een tentoonstelling: kunnen kinderen alles zien? Lezen ouders (voor)? Hoe bewegen families zich doorheen de opstelling? Waar houden ze halt (en waar niet)? Hoeveel tijd besteden ze? Gaan ze veel in interactie met elkaar (of niet)?
• Is er vraag naar een aanbod dat er nu (nog) niet is?
• Van welke plekken maken families veel gebruik? Waarom? Wat doen ze daar?
• Van welke faciliteiten maken families gebruik? Op welke manier benutten ze die? Ervaren ze daarbij bepaalde moeilijkheden? Hebben ze extra hulp nodig van medewerkers?
• Zijn er faciliteiten waarvan ze geen gebruik maken? Waarom zou dat zijn?
• Ziet u een verschil tussen hoe volwassenen en kinderen het bezoek of de deelname beleven?
• …

Moedig feedback van families aan door eenvoudige feedbackformulieren, of voorzie een gastenboek. Een gastenboek kunt u voor de gelegenheid omdopen tot bv. ‘Familiealbum’.

• Probeer het album zo te ontwerpen dat u zinvolle informatie verkrijgt. Nodig families bv. uit om zinnen af te maken (‘Het meest genoten wij van …’, ‘Onze gouden raad …') of om tekeningen af te maken (bv. een gezicht waarvan men een smiley kan maken, een kader waarin men een favoriet stuk kan tekenen …).
• Leg formulieren of gastenboeken op een plek die zo is ingericht dat volwassenen én kinderen er comfortabel kunnen schrijven en tekenen. Als u ook nog eens mooie schrijf- en tekenmaterialen of extra spel- of leesmateriaal ter beschikking stelt, wordt het gegarandeerd een hangplek voor families.

Vraag na bij baliemedewerkers en medewerkers op zaal: welke vragen stellen families? Hoe zouden we families nog beter kunnen verwelkomen? Zijn families bij aankomst reeds goed geïnformeerd? Welke moeilijkheden komen medewerkers aan het onthaal of op zaal tegen?

Maak gebruik van eigen ervaring. Moedig alle collega’s aan om met hun gezin op bezoek te komen of deel te nemen aan de activiteit. U kunt hen achteraf bevragen over hun ervaringen.

Allroundperspectief

Neem bij alles wat u bevraagt steeds de hele cyclus die families doormaken in het vizier: voor, tijdens en na het bezoek of de deelname aan de activiteit.

Daarnaast zijn er ongetwijfeld minstens evenveel families die u niet bereikt als bezoeker of deelnemer. Hoe komt u hun noden en wensen dan op het spoor? Infiltreer en trek naar plaatsen waar ze wel komen. Observeer en analyseer weerom. Waarom komen ze hier (wel)? Wat trekt hen aan? Waar gaan ze naar op zoek? Wat vinden ze leuk? Denk aan plaatsen zoals de jeugdbib, een naburige speeltuin, schoolfeesten, de kermis, restaurants of winkels die populair zijn bij families … Probeer plaatsen te kiezen die een grote verscheidenheid aan families weten aan te trekken.

Verzamelen en verwerken

Aan de hand van bovenstaande suggesties kunt u heel wat bevindingen verzamelen. Benoem de noden en wensen en documenteer en cluster ze in een document. Maak er een toegankelijke en heldere verwerking van, bv. in de vorm van een woordenwolk. Die kunt u ophangen aan uw bureau, en gemakkelijk delen met collega’s. Of neem ze erbij tijdens een overleg waarin iets besproken wordt dat van invloed zal zijn op hoe families de werking zullen waarderen. De wolk is eigenlijk de pet die u opzet wanneer u zich inzet voor een familievriendelijke werking.

Naast een woordenwolk kunt u ook gebruikmaken van persona. Creëer (samen met collega’s) een of meerdere fictieve families. Geef ze een naam, visualiseer ze bv. in de vorm van een collage, beschrijf hoe ze leven, waar hun interesses liggen, wat ze samen leuk vinden om te doen, én dus ook wat hun noden zijn …. Probeer bij alles wat u doet of wil ondernemen zoveel mogelijk door de bril van deze familie te kijken: wat zou mama X, papa Y, of kind Z ervan vinden?

En tot slot ... plannen

Nu kunt u aan de slag met het plannen, uitwerken en uitvoeren van uw familievriendelijke interventies. Heeft u een ontzettend lange lijst van mogelijke acties? Om prioriteiten te bepalen, kan de Familiescan helpen. Zaken die zowel urgent als belangrijk zijn voor de ervaring van families, genieten prioriteit.