Hoe verzamelt u kwalitatieve metingen van het bewaarklimaat? Hoe kunt u het risico op een verkeerde temperatuur of verkeerde relatieve vochtigheid voor uw erfgoedcollectie in kaart brengen? Dit stappenplan helpt u op weg.

1. Formuleer de onderzoeksvraag

• Wat is de aanleiding?
• Waarom wilt u gaan meten?
• Wat wilt u bereiken met de metingen?

2. Bepaal hoe, waar en wanneer u gaat meten

Vertaal de onderzoeksvraag naar de meest relevante aanpak voor de metingen, zeg maar de meetstrategie:

• Welke parameters? (Bv. temperatuur, RV, lux, uv, fijn stof ...)
• Welke periode? (Bv. duur van een bruikleen, alle seizoenen ...)
• In welke ruimtes of bij welke collectiestukken?
• Wie leest de meetgegevens uit op welke tijdstippen?
• Moet er een alarm worden ingesteld bij de overschrijding van bepaalde grenswaarden?

3. Voorzie de nodige meettoestellen

Zorg ervoor dat uw toestellen geijkt zijn en voorzien van voldoende batterijcapaciteit, of kies doordacht welke nieuwe toestellen u aankoopt. Test het wifibereik of gsm-signaal voor een draadloze meting.

4. Documenteer alle metagegevens in een meetplan

Uw meetstrategie en de technische gegevens over de meettoestellen zijn belangrijk voor de interpretatie van de metingen achteraf en voor toekomstige analyses. Als bijlage vindt u hiervoor een invulsjabloon terug. Bij de projectfiches van het Sint-Odiliaschrijn en het Stadsmuseum De Hofstadt Diest zijn voorbeelden van zo'n meetplan/klimaatlogboek beschikbaar.

5. Programmeer en plaats de meettoestellen

Volg voor de installatie van de meettoestellen de handleiding van de fabrikant. 

Houd bij de plaatsing van de meettoestellen rekening met:

• radiatoren,
• be- of ontvochtigers,
• uitblaas- en afzuigmonden van de klimaatinstallatie,
• deuren, ramen en binnenvallend zonlicht,
• buitenmuren,
• andere bronnen van warmte, koude of vocht, zoals sanitaire voorzieningen.

Teken in het meetplan per verdieping of per ruimte een grondplan met de muren, de ramen, de deuren en de plaatsing van het meubilair. Duid daarop aan waar de meettoestellen staan of op welke plekken wordt gemeten. Zo vinden u of uw collega's ze later gemakkelijk terug. In monumentale gebouwen is ook de hoogte waarop de meting gebeurt (t.o.v. de vloer) interessant, want die heeft een impact op de analyse.

6. Houd tijdens de meetperiode een klimaatlogboek bij

Noteer alle gebeurtenissen die het klimaat kunnen beïnvloeden en technische defecten. Bijvoorbeeld:

• Omgeving: invallend zonlicht op bepaalde momenten van de dag, stormweer, uitzonderlijk warm of koud, droog of nat weer.
• Infrastructuur: waterlekken, de klimaatinstallatie werd tijdelijk in- of uitgeschakeld, bv. door stroompanne of intentioneel (noteer begin en einde).
• Toestellen: het geheugen van de logger is vol, de batterijen van het toestel zijn leeg, de fout gelopen metingen (noteer begin en einde).
• Menselijke activiteiten: de menselijke aanwezigheid (al dan niet meer dan gebruikelijk, hoeveel mensen en hoelang), nat poetsen, bepaalde ramen of deuren zijn opengezet.

7. Analyseer de metingen en trek uw conclusies

Ga aan de slag met de verzamelde meetgegevens.

• Identificeer de reële problemen en formuleer een antwoord op uw onderzoeksvraag.
• Bekijk de mogelijkheden om waar nodig in te grijpen in het binnenklimaat.

Volg hierbij de principes van geïntegreerd risicomanagement en de aanbevelingen rond klimaatbeheersing.