Een erfgoedorganisatie staat niet op zichzelf en dus is het belangrijk om ook wat gegevens te verzamelen over de bredere context waarbinnen u functioneert. In de eerste plaats is dat het beleid van de minister van cultuur, en het is belangrijk dat u zijn beleidsprioriteiten grondig doorneemt. Daarnaast moet u ook breder kijken naar internationale erfgoedtrends én bredere maatschappelijke evoluties. In het onderstaande vindt u bronnen voor deze oefening. Onderaan vindt u bovendien een reeks werkvormen om de trends te bespreken met uw planningsteam of een bredere groep.

1. Absoluut onmisbaar: een check met de visienota

In het KIOSK-formulier staat een vraag opgenomen over de mate waarin u inspeelt op de Strategische visienota van de minister van Cultuur. Om hierop een goed antwoord te geven maakt u een analyse van wat de beleidsprioriteiten voor uw organisatie betekenen. Evalueer hoever u al staat met deze aandachtspunten en ga na waar u nieuwe mogelijkheden ziet:

• Verdiepen van kennis over cultureel erfgoed en de cultureel-erfgoedwerking
• Een rijk en divers cultureel-erfgoedlandschap: samenwerking en netwerking, ook internationaal*
• Erfgoedzorg centraal*
• Aanmoedigen en versterken van de digitale transformatie*
• Iedereen voor erfgoed, erfgoed voor iedereen*
• Versterken van de zakelijke werking
• Stimuleren internationale cultureel-erfgoedwerking
• Afstemming breed cultuurbeleid

De prioriteiten met een * zijn door de minister expliciet naar voren geschoven als criteria bij de beoordeling van uw aanvraag. In de Strategische visienota leest u vanaf pagina 56 hoe die criteria concreet geformuleerd zijn, en welke meetlat men dus zal hanteren. Uitraard kunt u ook de andere beleidsprioriteiten meenemen in de oefening.

2. Inspelen op andere erfgoedgerichte trends

De visienota van de minister bevat een belangrijk aantal beleidsgerichte trends, maar daarnaast is het belangrijk om ook andere trends in uw oefening mee te nemen. FARO maakte een trendboekje dat de voornaamste externe evoluties samenvat en laat zien hoe andere erfgoedorganisaties daar al op inspelen:

1. Cultuur als maïzena of splijtzwam?  
2. Vermaatschappelijking van erfgoedzorg? 
3. Van de zorg voor het erfgoed naar de zorg voor mens en gemeenschap? 
4. Naar een meerstemmige ethiek? 
5. Elke klas erfgoedwijs? 
6. De klimaatcrisis een erfgoedvraagstuk?  
7. De digitale mens? 

Elke vraag is opgesplitst in deeltrends, die we telkens illustreren met erfgoedvoorbeelden uit binnen- en buitenland. Per hoofdvraag voorzien we ook een aantal leestips voor wie graag verder op verkenning gaat.

3. Inspelen op bredere maatschappelijke trends

Er bestaan uiteraard ook andere overzichten van trends in onze maatschappij en die rapporten kunt u ook bekijken in functie van uw beleidsplanning. Hieronder vindt u een (niet exhaustieve) lijst:

• de trendanalyse van Toerisme Vlaanderen doornemen;
• u laten inspireren door de duurzame ontwikkelingsdoelen;
• een beroep doen op bestaand cijfermateriaal: 
  • concrete gegevens over de geografische context van uw organisatie. Een goed startpunt is de stadsmonitor:
    • demografie (leeftijdscategorieën, aantal nieuwkomers, opleidingsniveau);
    • aanbod voorzieningen (bv. bibliotheken, verzorgingscentra …);
    • kansarmoede en sociaal profiel bevolking;
    • werkloosheidsgraad;
    • specifieke maatschappelijke problemen.
  • cijfers m.b.t. participatie aan cultuur en erfgoed:
    • erfgoedinteresse en -deelname 
    • Kenniscentrum Cultuur- en Mediaparticipatie
    • Vlaamse openbare statistieken - cultuur en vrije tijd

Werkvormen om trends te bespreken

In het onderstaande overzicht reiken we u een aantal ideeën aan over hoe u in uw beleidsplanningsproces met trends kunt werken.